Tien jaar Bellevue: nu meer dan de helft Bio!

Het tienjarig bestaan van Bellevue wordt gevierd met een majeure uitbreiding van het biologisch areaal. Teelden we de afgelopen vijf jaar nog ongeveer tien procent van onze druiven biologisch, vanaf dit jaar groeit dat aandeel in één klap naar meer dan vijftig procent.

Vorig jaar leidde driekwart hectare biologische Merlot tot onze eerste handgeplukte oogst, gebotteld in een speciale ‘fles met het paarse etiket’. Maar we willen méér biologisch werken, en we willen méér vrijheid hebben om andere druivenrassen in een mooie volle biologische wijn te gebruiken. Dus breiden we het biologische areaal uit en zorgen we ervoor dat ook een deel van de twee andere ‘rode rassen’ het biologische pad kunnen volgen. Op termijn zullen we naast biologische Merlot ook kunnen kiezen voor biologische Cabernet franc en biologische Cot (Malbec).

Naast het kleine perceel van driekwart hectare bekeren we nu ook een groot perceel (van vier hectare, ofwel de helft van de wijngaard, zie de foto) tot de biologische teelt. Samen met deskundigen zullen we meer respect voor de bodem tonen, waardoor hopelijk ook de kwaliteit van onze wijn verder zal verbeteren.

Door deze beslissing zal het handwerk op de wijngaard vrijwel zeker verder toenemen. Dat betekent nog meer schoffelen met pikhouweel en hak, nog secuurder kijken naar de weersomstandigheden alvorens de kwetsbare vruchtjes te besproeien met zwavel en kopersulfaat (de in de biologische teelt toegestane middelen tegen valse en echte meeldauw).

Het eerste grote karwei zit er nu op. Van zo’n beetje elke wijnrank knipten we twee tot drie ogen af voordat we de loot aan de ijzerdraad vastbonden. Alles volgens het biologische adagium van de druivenplant: hoe minder uitlopers, hoe minder trossen, hoe geconcentreerder het sap, hoe beter de wijn.

Grootse oogst van Chardonnay

Al sinds 2009 zijn wij en onze afnemers heel enthousiast over onze witte wijn. Doordat de wijngaard relatief hoog ligt, heeft de Chardonnay vaak verrassend mooie, frisse zuren.

Omdat het oude Chardonnay-veld uit 1998 op zijn retour is, plantten we in 2018 op 0,6 hectare duizend nieuwe struiken. In 2022 gaven die hun eerste oogst, en dit jaar de tweede. In de fles vormen de druiven van de oude en de jonge planten samen een uitstekend team.

Na de oogst op deze vroege vrijdagmorgen noteren we, aangenaam verrast, een recordhoeveelheid van in totaal bijna 15 duizend kilo druiven. We zien bovendien fraaie druiven met veel sap. Die jus staat garant voor frisheid en dat is juist waar veel andere boeren in de streek dit jaar over klagen. Eerst verschrompelden bij veel boeren druiven door langdurige aanvallen van meeldauw, en in augustus kwam daar nog eens aanhoudende droogte en hitte overheen.

Ook wij zien door die hitte wel wat ‘brandschade’, maar het sap overheerst.

Heel blij mee!

Veldjes Merlot-planten gerecycled

Vandaag sloeg het laatste uur voor planten op twee oude veldjes Merlot, één direct voor het huis en eén langs de weg: ze worden gerooid.

De Merlot-planten direct voor het huis (0,7 hectare geplant in 1997) en langs de weg (1,2 hectare uit 1996) liepen de laatste jaren danig in aantal en bloeikracht terug. Ondanks onze inspanningen waren de veldjes al een tijd niet meer rendabel.

Het besluit om de velden te rooien leidde ons tot een heus lange-termijnplan. Het natte, noord-oostelijk geëxposeerde veld voor het huis laten we eerst een flinke tijd braak liggen. Voor daarna denken we over een plan met een aantal meeldauw-resistente rassen, wijnbouw zonder machines, en, meer heuvelaf, mogelijk fruitbomen en groentes.

Sorgho

Het langwerpige veld langs de weg rooien we in de loop van drie jaar. Dit jaar dus de eerste 0,4 ha. Het zal dit voorjaar diep worden geploegd en ingezaaid met sorgho, een stikstofbindend, diep wortelend, eiwitrijk gewas waarvan het meel in Afrika tot brood wordt gebakken. Hier zou een minder edele sorgho-variant als veevoer kunnen dienen, maar dat gaan we niet doen. Alle door de sorgho-planten geproduceerde eiwitten, vezels en voedingsstoffen worden in het najaar ondergeploegd. Na 25 jaar wijnbouw heeft de bodem behoefte aan herstel en extra voedsel.

Daarna is het plan om drie druivenrassen te planten. Volgend jaar allereerst Cabernet Franc, een stoere 'steundruif', pal naast de Cabernet Franc die in 2021 werd aangeplant. Samen vormen ze dan een mooi perceel van 0,75 hectare.

De 0,4 hectare die het jaar erna wordt gerooid, vervangen we mogelijk door Gewürztraminer en Chardonnay. In 2027 wordt de laatste 0,4 hectare dan weer nieuw geplant met Merlot.

Kleinere wijngaard

Zo bouwen we stap voor stap aan een vernieuwde, kleinere wijngaard op de minst droge percelen van ons gebied, met voldoende witte en rode druiven voor rosé (ja toch, hopelijk toch weer eens ooit?) en rode Cuvée Maarten Malepère.

Voordat de machtige machine vandaag kwam om de oude Merlot-stronken te ontwortelen, hadden we eerder met de motorkettingzaag alle souches al tot 20 centimeter boven de grond afgezaagd. De oude stronken verdwenen gedroogd, samen met de slechtste acaciapalen, de kachel in. De beste paaltjes gebruiken we opnieuw. Zo is de cirkel weer rond.

Ecologie

We proberen op Domaine de Bellevue zo milieuvriendelijk mogelijk te werken.

De akkers worden biologisch bebouwd, voor de wijngaard is dat vooralsnog niet mogelijk. We beperken milieu-onvriendelijke zaken wel tot een minimum. Kunstmest is taboe, en de gifspuit komt alleen uit de kast als het echt noodzakelijk is. Het wieden van onkruid en het verwijderen van ondergroei geschiedt vooral met de hand. We volgen de ontwikkeling van schadelijke insecten, vlindertjes en motjes via kastjes waarin papiertjes met lokstoffen zitten. Is in een bepaalde periode geen insektendruk, dan spuiten we niet. Deze zogeheten lutte raissonnee (geïntegreerde teelt) scheelt op de zeven tot tien spuitbeurten per jaar al gauw drie keer spuiten.

We willen wel meer gaan leren over biologische bestrijdingsmiddelen. Tot nog is er in onze streek niet veel ervaring mee. De meeste boeren spuiten domweg “op de kalender”, niks kastjes met papiertjes met lokstoffen.

Een van de gevreesde ziekten in de wijngaarden, vooral in het zuiden en zuidwesten van Frankrijk is Flavesence Dorée. Het is een virale infectie van de wijnplanten die wordt overgebracht door het goudkevertje. Dat het jaar van de infectie de druiven aan de plant kunnen worden afgeschreven, is nog daaraan toe, mmar het jaar erop kan een boer de plant rooien en als je dat niet doet, is binnen enkele jaren de hele gaard naar de filistijnen.

Voorlopig is een probleem dat het middel dat de biologische boeren gebruiken ook niet pluis lijkt (het wordt verdacht van kankerverwekkende eigenschappen voor de boer die het op de plant aanbrengt). En ook de biologische boeren gebruiken onbekommerd een van de meest gevreesde bestrijdingsmiddelen, namelijk Bordeauxse pap (kopersulfaat) tegen meeldauw.

Meer lezen over de ecologie van Bellevue? Download dan een eco-inventarisatie van de flora en fauna op ons domaine of een beschrijving van vogels in en rond het domaine.

Op de tractor!

In de eerste week van mei heeft het inderdaad geregend. Onze handmatige spuitactie heeft bescherming geboden aan een fikse onweersbui.

De Biomerlot is nog steeds vrij van meeldauw. Door het plotselinge vocht en de nog steeds hoge temperatuur zijn de loten verder uitgelopen. Nu moeten ook de nieuwe bladeren worden beschermd. Handmatig werk met de spuit volstaat niet meer. Het bladerdek is veel te omvangrijk geworden.

Dus krijgen we na zeven jaar op 5 mei onze eerste tractorles. Eerst oefenen we op een recht stuk met alleen water in de tank, maar weldra akkeren we op de helling met echte bestrijdingsmiddelen.

Het is glibberen en glijden met de oude, geleende tractor op de nog natte, net geploegde hobbelige helling. Een hele kunst is het bovendien om de tractor recht in de rij te houden, aan het einde van de rij snel met de hendels de spuitmondjes dicht te draaien, af te remmen, de bocht te maken naar een nieuwe rij vier banen verder en de spuitmondjes bijtijds weer te openen.

De kop is eraf en we hebben weer een nieuwe stap gezet om als freelance wijnboeren gewetensvol om te gaan met gebruik van biologische bestrijdingsmiddelen.

Klauwen in het gebladerte

Heel Frankrijk begint aan de jaarlijkse uittocht naar het zuiden of het noorden, al naar gelang waar men woont, en de jours noirs en jours rouges vliegen ons om de oren.

Op de wijngaard is het daarentegen redelijk rustig. Er vallen alleen wat mussen van het dak van de warmte, maar die temperatuur is goed nieuws voor de druivenplanten. Eindelijk, na een koud en nat voorjaar, kunnen ze flink groeien. De planten zijn een maand en retard, maar daar lopen ze nu langzaam wat van in.

Toch moeten we rekening houden met een late oogst dit jaar, zegt Pascal, onze regisseur. Voor de Biomerlot houdt hij het nu op 20 oktober. “Maar je weet nooit”, benadrukt hij, “er kan nog van alles gebeuren. Straks is wellicht de druk van schimmels zo groot dat we eerder moeten oogsten en wat minder rijpe druiven voor lief moeten nemen.”

Inmiddels is door het warme de ondergroei weer opnieuw flink opgekomen, dus nu kan bij de voetjes van de druivenplanten de tweede en soms derde ondersnoei worden gedaan. Een voor een gaan de 35.000 plantjes opnieuw door onze handen.

We zijn niet ontevreden over wat we daarbij zien. De Chardonnay heeft veel en prachtige trossen en ook de Cot en de Cabernet franc doen het goed. Met de Merlot is het altijd een beetje tobben omdat de bevruchting en druifvorming erg gevoelig zijn voor het weer tijdens de bestuiving en vruchtzetting. Inmiddels zijn we wel wat gewend en het lijkt het eindproduct uiteindelijk nauwelijks te beïnvloeden.

Groeizaam weer is het nu dus: warm met af een toe een onweersbui. Hagel, zoals in de Bourgogne, is ons tot nu bespaard gebleven, maar de wind neemt af en toe wel flink toe. Dat hoort bij dit gebied, maar het is wel lastig voor het aanbrengen van sulfaat tegen meeldauw. “Dat moet dan maar midden in de nacht”, verzucht Pascal, die al menig keer met de ver-stralende koplampen aan op de trekker heeft gezeten. “Je doet wat moet,” zegt hij.

De wind is wel goed tegen schimmels, want eventueel vochtige trossen worden schoon en droog geblazen. Om dat te stimuleren hebben we op de Biomerlot en de Chardonnay aan de kant van de ochtendzon bladeren weggehaald. Niet te veel, zodat de druiven niet verschroeien, maar voldoende om ze extra droog te laten worden en te laten ‘doortochten’. Met de hand, al klauwend door het gebladerte, trekken we blad weg. We blijven lopen, anders trekken we er teveel vanaf. Het is een methode die Pascal charmeert en die hij ook op zijn eigen velden toepast. Misschien koopt hij over een paar jaar wel een machine die deze effeuillage voor ons doet, zegt hij.

Voorlopig is het hier handwerk wat de klok slaat.