Adieu, oude Chardonnay!

Met pijn in het hart zetten we ons de dag na de oogst aan het onvermijdelijke werk: het rooien van de oude Chardonnay.

We knipten met de oogstploeg alle takken af en trokken ze met kracht uit de draden. Dat viel niet mee, want ze zijn de laatste jaren meer als een ‘heg’ gesnoeid. Overal hebben uitlopers zich vastgegrepen aan de zes verschillende draden.

Vervolgens ontspijkerden we de acaciapalen en rolden we het ijzerdraad op.

‘s Avonds aan onze eerste biertjes op het zuid-terras, zagen we links geen mooie wijnplanten meer. De ‘wijngaard-beleving’ boert op deze manier toch wat achteruit…

De week erna kreeg Ief hulp van Jan en Peter. Het hele veld werd gerooid en de opgerolde draden lagen na afloop als bollen in de hangar.

We hadden gehoopt nog één of twee jaar met beperkte arbeid fijne druiven te kunnen oogsten voor onze fraaie witte wijn. Maar het rottige Flavescence dorée dwingt ons helaas tot een vervroegd afscheid. We laten er serieus een traan om.

Terroir froid

Het was Laurent, de oude wijnmaker van de cave cooperative, die ons in 2009 op het idee bracht ons meer te voegen naar het terroir froid: de frisse nachten en flinke temperatuurschommelingen die horen bij de grote hoogte (300 meter) van Bellevue. Ze zijn ideaal voor een noordelijke druif als de Chardonnay, de koningin van de Bourgogne. Sinds 2010 vinden abonnees onze bijzondere Chardonnay in hun wijnpakket — sommige abonnees prefereren zelfs het speciale pakket met 8 flessen wit.

Sinds 2020 bevatte onze Chardonnay een mix van oude (1998) en jonge (2018) planten, maar vanaf 2025 zal het jonge veld Chardonnay het in zijn eentje moeten doen...

Oogst Gewürztraminer klein maar fijn

Met Mylène en André plukten we gisteren in ruim vier uur een paar honderd kilogram Gewürztraminer. De druiven zijn mooi rijp geworden en vertonen hun roze kleur. Met de Skoda reden we in twee ritjes de druiven naar Matthieu en Franc van Domaine Le Pas de la Dame.

De opbrengst is met 2500 liter wel minder dan we hoopten — maar iets meer dan de helft van die van vorig jaar. Maar als we een paar dagen later al wat proeven, merken we dat deze met opzet wat vroeger geoogste druiven de nog piepjonge wijn wat frisser maken dan de vorige editie. Daar zijn we blij mee: dat was precies wat we wilden.

Ook de machinale oogst van de Chardonnay twee dagen eerder lag meer dan 50 procent onder de recordoogst van 2023. Ook daar lijkt de kwaliteit echter in orde.

De hele streek kampt met lagere opbrengsten, dus gelukkig ligt het niet aan ons. Een verklaring geven de experts eigenlijk niet. Een beetje van alles en nog wat. Voor de tweede winter op rij heeft het te weinig geregend. De wijngaard moest in 2023 zijn waterreserves fors aanspreken om na een hittegolf (eind augustus 42 graden) de druiven toch te laten volgroeien, en die reserves werden in 2024 amper aangevuld. Het was een wisselvallig voorjaar met regen als het eigenlijk droog moest zijn en droogte als we een paar forse buien nodig hadden. Het is zoals het is.

Gezellige proeverij met drie nieuwe wijnen

Vandaag was Restaurant Kien weer het decor waarvoor we bij schitterend zomerweer 20 jaar Bellevue vierden.

Ief hield een mooi verhaal over hoe we in 2004 zonder enige ervaring tamelijk naïef aan dit avontuur begonnen, maar nu toch weer drie mooie wijnen kunnen presenteren: een witte en twee rode. Bovendien oogstten we meer ‘wijnen met een verhaal’: Cuvée Maarten Sauvage in 2021, Gewürztraminer in 2023. Ook voor 2024 staat een Gewürztraminer op de rol, en in 2025 hopen we weer rosé te maken.

Hakken in kurkdroge leem

De hele maand juli regende het niet en bleven ook de nachten warm. Er was amper dauw. De ‘normale’ onweersbui rond 14 juli bleef uit en ook later in juli bleven we verstoken van de broodnodige ‘gouden regen’ die de druiven doet zwellen en de rijping stimuleert.

‘s Ochtends vroeg werkten we vorige maand elke dag een paar uur om ‘kommetjes’ rond de voetjes van de jonge aanplant Cot en Cabernet franc te maken. Met een pikhouweel hakten we in de keiharde droge leem.

Het idee is dat, áls het dan regent, het water niet onmiddellijk wegstroomt en als modder van het terrein loopt, maar in de kommetjes blijft staan, langzaam in de grond zijgt en de wortels blijft voeden.

Dorpsgenoot Jacques, een 64-jarige gepensioneerde gemeentewerker, reed tijdens ons werk een paar keer op zijn motor voorbij. 'Niet normaal,' zei hij. 'Ik kan me deze temperaturen en droogte niet herinneren, ook niet in mijn jeugd. Het is hier Marokko en de Sahel aan het worden.'

Gelukkig kwam er later toch nog regen. Vanaf half augustus zijn er al enkele fijne buien van een millimeter of vijftien gevallen. En ons plan blijkt te werken: de kommetjes rond de plantvoetjes vullen zich met regenwater, en als we een paar dagen later wat met onze handen graven, blijkt de grond eronder nog steeds vochtig.

Ook het huis krijgt een opknapbeurt

Voor de tweede keer in 2024 schilderden we tijdens ons juliverblijf aan de buitenboel.

Dit keer gingen we ook binnen aan de slag. (We brengen na onze ochtendarbeid in de wijngaard de rest van de dag dus niet alleen met siësta door — al is zo’n dutje erg aangenaam.)

Oude gordijnen, in 20 jaar grotendeels door muizen aangevreten, vervingen we door de chique lange exemplaren die we van Hedwig en Ronald kregen. We verwijderden vliegenpoepjes en schrobden de muren zodat ze weer helderwit ogen. We ontdeden de houten lambrisering van de open haard van kaarsvet en zetten hem in de bijenwas. Met alabastinepoeder vulden we menige scheur. De wanden en kasten in de keuken namen we flink onderhanden, en het keukenblad, de douchebak en de wastafels boven kregen eindelijk fraaie kitranden.

'Flavescence dorée' grijpt om zich heen

Al enkele jaren vermoedden we dat in de oude Chardonnay een zeer verraderlijke ziekte zit. Zeker was het nooit, maar het laatste jaar zien we onmiskenbaar wit verkleurde, gekrulde bladeren en takken die grijsgekleurd zwiepen alsof ze van rubber zijn. De planten hebben nauwelijks druiven. Het is Flavescence dorée, veroorzaakt door Candidatus Phytoplasma vitis, een fytoplasma — iets tussen een virus en een bacterie in.

Lange tijd dachten we dat Flavescence werd verspreid door het goudkevertje, maar dat is onjuist. Het is de Noord-Amerikaanse wijngaardsprinkhaan, Scapoidius Titanus, die volgens de overlevering in de jaren zeventig via sigarenkistjes de oversteek naar Europa heeft gemaakt.

De ziekte wordt gezien als een van de grootste bedreigingen voor de wijnbouw. Wat we niet goed hadden begrepen, is dat die sprinkhaan ergens een besmette plant prikt, wat sap opzuigt en dan bij een prik op een volgende plant ook die besmet. Het is een beetje zoals de mug malaria kan verspreiden.

Er zijn alleen slecht werkende bestrijdingsmiddelen en al helemaal geen vaccin. Uiteraard gebruiken wij het (dure) biologische middel, op basis van een extract van het plantje Afrikaan. Het helpt maar 12 uur, net als de conventionele middelen.

De enige efficiënte methode is om, direct na het signaleren van de symptomen, alle bladeren en takken kaal te knippen, de plant te markeren en zo snel mogelijk te rooien.

De oude Chardonnay stond al op de nominatie om wegens ouderdom te worden gerooid. Tot onze grote schrik en ontzetting zagen we eerder deze maand dat ook de nieuwe Chardonnay en de Gewürztraminer zijn aangetast. Pas in 2018 aangeplant, en ze komen net goed op stoom...

We laten monsters nemen van bladeren en een laboratorium in Colmar (Elzas) komt binnen een week met de bevestiging: Flavescence. De aangetaste planten staan in groepjes (ateliers dicht bij elkaar. Kennelijk vliegen sprinkhanen na besmetting niet heel ver door.

Met pijn in het hart rooien we de getroffen planten in het jonge veld. We hopen dat we de besmetting tot staan kunnen brengen, maar spannend zal het blijven.

Geslaagde proeverij van witte wijn(en)

De zon scheen vandaag uitbundig en zo'n 30 abonnees wisten de weg naar de alweer traditionele extra lente/zomer-proeverij plaatsvond bij Marijke.

We vierden dat we een meer dan uitstekende opvolger hebben van onze altijd al meer dan aangename Chardonnay. En voor de gezelligheid trokken we dit voorjaar ook de inmiddels gebottelde handgeoogste Gewürztraminer open. De hele witte oogst van Bellevue zag vandaag dus het licht.

Enthousiaste geluiden alom, fijn weer! Laat de zomer nu maar komen!

De draden nog een etage omhoog

Deze laatste juni-week strijken Marijke, Ruud, Titia en Ineke F. neer op Bellevue.

Het kwartet komt de ondersnoei voor de derde keer dit seizoen controleren en zet links en rechts nog puntjes op de i.

'We hebben de Merlot nogmaals ingestopt en draden waar mogelijk nog hoger gebracht’, rapporteert Marijke aan de medevennoten in Amsterdam.

Het lijkt er op dat de wijngaard het wisselvallige voorjaar zonder nachtvorst, hagel of verstoorde vruchtzetting prima is doorgekomen.

'Te weinig werk'

Een opmerkelijk telefoontje vanuit Arzens naar Amsterdam, begin deze week. Ief is twee weken met Marian, Ineke en Sonja op Bellevue voor zomerwerk. Maar na een aantal dagen is er een probleem.

‘Al het werk is gedaan, we kunnen niet verder, weet jij nog een leuke klus?’, vraagt Ief.

Dat was in 20 jaar nog nooit gebeurd. De ondersnoei was al voor de tweede keer gedaan, snoeifoutjes uit het verleden waren gecorrigeerd. Er was geschoffeld. Honderden gerooide stammen van twee Merlot-velden waren van het land gehaald. De oude kastanjepaaltjes waren gestapeld. Waar het kon, waren de ijzerdraden omhoog gebracht en de uitlopers ingestopt.

De wijngaard is ondertussen mooi in bloei gekomen. Het was zowaar tien dagen droog, dus de kleine vruchtbeginseltjes zijn keurig bevrucht door de pollen.

‘Er is geen werk meer’. Het moet niet gekker worden.

Lap dan de ramen van het huis maar! ‘Hebben we al gedaan.’

Maak dan de warmtepomp maar schoon. ‘Is al gebeurd.’

Schrob het terras dan, na een regenbui. ‘Natuurlijk, dat hebben we gedaan.’

Nou, schilder dan de houten kozijnen van de acht ramen op de bovenverdieping maar? ‘Ah, goed idee, we gaan verf kopen.’

Toen braken toch nog inspannende dagen aan in deze, ook in Frankrijk, wisselvallige voorzomer, waarin warmte en regen elkaar afwisselen. De laatste dagen moesten de vier dames alsnog alle zeilen bijzetten om de druiven zo strak en zo hoog mogelijk onder de draden te krijgen. Soms slechts vijf centimeter, maar toch. Het geeft de plant meer steun en houvast en de kans op breuk van takken en trossen neemt erdoor af.

Een nieuw wapen tegen onkruid

Als meest recente aanvulling op het toch al niet kinderachtige arsenaal van moderne wijngaardmachinerie, kwam onze trouwe en bevlogen regisseur Pascal vandaag met een nieuw wapen tegen onkruid op de proppen.

‘Ik heb er lang op moeten wachten, maar dit is me wat’, zegt hij.

Hij toont twee enorme borstels die in een oogwenk alle grote halmen en ander onkruid dat welig tiert tussen de ranken, zowel links als rechts, keurig van zich wegfreest. En passant rossen de borstels in onze wijngaard ook nog de opspringende knopjes van de nieuwe ondersnoei weg.

Het resultaat: aan beide kanten van de machine een keurig schone rij wijnranken.

‘We zien nu ook veel beter waar we de afgelopen jaren nieuwe lootjes niet strak genoeg hebben afgesneden’, zegt Ief enthousiast. ‘Nu hebben we de kans om dit te herstellen.’